آنان كـه خـاك را بـه نـظـر كیمیا كننـد
آیا بُوَد كـه گوشـه‌ی چشمی به ما كننـد
این غزل احتمالن درپاسخ به غزلیست که شاه نعمت الله ولی سروده وادّعاهایی مبنی برداشتن کرامات ودواکردن صد درد به گوشه ی چشمی کرده است! ابتدا غزل شاه نعمت اله رامرورمی کنیم:
ما خاك راه را به نظر كیمیا كنیم
صددردرابه گوشه ی چشمی دواكنیم
درحبس صورتیم وچنین شادوخرّمیم
بنگركه درسراچه ی معنا چه‌ها كنیم
رندانِ لا ابالی و مستان سر خوشیم
هشیار رابه مجلس خود كی رها كنیم
موج محیط گوهر در یای عزّتیم
ما میل دل به آب و گِل آخر چرا كنیم
در دیده روی ساقی وبردست جام می
باری بگو كه گوش به عاقل چرا كنیم
ما رانفس چو ازدم عشق است لاجرم
بیگانه را به یك نفسی آشنا كنیم
ازخودبر آ و درصف اصحاب ما خرام
تا " سیّدانه" روی دلت با خدا كنیم
یکی ازمشکلات سیروسلوک این است که بسیاری ازکسانی که دراین راه گام می گذارند خیلی زوددچارتوهم می گردند. اغلب آنها ادعامی کنند که صاحب کرامت شده اند! بعضی می گویند هاله های نور می بینند بعضی صداهای عجیب وغریب می شنوندوبعضی نیز ادعامی کنند که قادرهستند خاک رابه طلا مبدل سازند! درحالی که بنظرمیرسد سالکان حقیقی اگرحقیقتابه سرمنزل رسیده باشندبایدبه نقطه ای برسند که ازهمه چیزخالی شده وازشدت عشق به درجه ی فنانایل گردند.آنهانبایدفریب بازیهای نفس راخورده وادعاهای عجیب وغریب کنند.
به هرصورت حافظ که برخلافِ مدّعیان همواره شکسته نفسی پیشه کرده وخودراگدایی کمترین می دانسته در قبالِ ادّعای ِاو باکنایه وطنز این غزل نغزراسروده است.
كیمیا: ماده ای باارزش که انسانهاازقدیم به دنبال آن بودندتافّات بی ارزش رابه وسیله ی آن به طلا تبدیل کنند.
معنی بیت: آنان كه مدّعی هستند با یک نظرو نگاهِ خود ، خاك بی ارزش را مبدّل طلا به می كنند، آیا ممكن است كه عنایتی هم به ما بكنند وباگوشه ی چشمی دردِهای ما رانیز مداوا کنند؟!!!
به عبارتی حافظ می خواهدبگویدکه آنان که این چنین ادّعاهای بزرگی درسرمی پرورانند اگر واقعاً راست می گویند ودارایِ کرامات هستندتواناییِ خودشان رادرعمل نشان بدهند.
وازآنجاکه حافظ هیچگاه این قبیل ادّعاها را باورنداشته دربیت بعدی می فرماید:
بقیه درادامه مطلب
برنیامد از تمنّای لبت کامم هنوز
ی ,چشمی ,غزل ,حافظ ,كه ,رابه ,ی چشمی ,شاه نعمت ,بی ارزش ,به ما ,می گویند
درباره این سایت